Vliegtuigwrakken uit de Tweede Wereldoorlog die in de Nederlandse bodem liggen, moeten op kosten van het Rijk worden geborgen. Regeringspartijen CDA, ChristenUnie en VVD nemen het initiatief tot een Nationaal Bergingsprogramma.
Sergeant Maurice S. Pepper stierf op 10 september 1942. Maar officieel is hij nog steeds missing in action; vermist. Maar zijn nichtje Rebecca Dutton uit Stratford-upon-Avon weet bijna precies waar de stoffelijke resten van de sergeant liggen. In een veld, in het Limburgse Echt. Net als de Short Stirling bommenwerper waar Pepper met vijf collega’s in vloog. Onderweg naar Düsseldorf – waar ze nooit aankwamen.
Dutton wist lange tijd heel weinig over haar oom. ,,Mijn moeder was heel close met hem, maar had het nooit over hem. Te pijnlijk.” Inmiddels weet ze dat haar oom één van de gevaarlijkste taken had bij de Britse luchtmacht. Hij zat bij de Pathfinders, een eenheid die andere bommenwerpers naar doelen moest dirigeren. ,,Ze moesten laag vliegen en waren zo een makkelijk doelwit. Eigenlijk was het een zelfmoordmissie.”
Dat bewijst het feit dat Pepper voor zijn fatale vlucht al eerder uit de lucht werd geschoten. Die aanval overleefde hij; de Brit werd in zijn hand en knie geschoten. Voor die missie kreeg hij de Distinguished Service Medal, weet Dutton. ,,Koning George reikte de onderscheiding uit op Buckingham Palace. Dat was heel bijzonder in die tijd.”
Een echt graf
Van die hoge onderscheiding voor ‘exemplarische moed in oorlogstijd’ kon hij slechts zes maanden genieten. Sinds Dutton een paar jaar geleden hoorde dat het toestel van haar oom was gelokaliseerd, wil ze dat het wordt geborgen en dat zijn stoffelijke resten worden herbegraven in Engeland. ,,Een veld is géén laatste rustplaats. Ik wil een echt graf voor mijn oom”, zegt ze. ,,Dit is het enige wat ik nog voor hem kan doen.”
Ze schreef brieven naar de gemeente en naar de landeigenaar, een abdij. De gemeente geen reden voor berging, terwijl er wél een positief bergingsadvies ligt. De abdij wil de grafrust in ere houden. ,,Ze wijzen naar elkaar, zeggen dat de nabestaanden niet geïnteresseerd zijn. Maar dat hebben ze verkeerd.” Dutton valt even stil, van woede, zegt ze. ,,Het gaat ons enorm aan het hart. Het is familie.” Dutton denkt dat de kosten één van de redenen zijn dat berging wordt geweigerd. ,,Ik heb geleerd dat alles in het leven om geld draait.”
Bergen
Die drempel willen CDA en ChristenUnie, met steun van de VVD, nu weghalen. Als het aan de drie regeringspartijen ligt, wordt het toestel van Dutton’s oom binnenkort geborgen – op kosten van het Rijk – net als 30 tot 35 andere vliegtuigwrakken met vermiste soldaten. Het is maar een deel van de zo’n 6000 vliegtuigen die in de luchtoorlog boven Nederland is neergestort. Alle wrakken bergen is onmogelijk. In sommige gevallen is berging lastig – als er bijvoorbeeld een hele woonwijk overheen is gebouwd of een bommenwerper bij de crash is geëxplodeerd.
Maar de Studiegroep Luchtoorlog 1939-1945, die alle wrakken in kaart heeft gebracht, stelt dat berging in deze ongeveer dertig gevallen ook mogelijk is én dat er een grote kans is dat stoffelijke resten gevonden kunnen worden. ,,De vliegtuigwrakken liggen bij wijze van spreken bij boer Jansen achterin de wei”, stelt Ivo de Jong, voorzitter van de studiegroep die uit 300 vrijwilligers bestaat.Nu gebeurt berging vooral op verzoek van nabestaanden of als er een gevaar is voor de veiligheid door onontplofte bommen. Gemeenten moeten toestemming geven voor een berging, die vervolgens uitgevoerd door de vliegtuigbergdienst van de luchtmacht en enkele tonnen tot een miljoen per wrak kost. Daarvan neemt de overheid 70 procent voor zijn rekening. De overige kosten – 30 procent – komen voor rekening van de gemeente. ,,Dat is – vooral voor een kleine gemeente – veel geld”, zegt CDA-Kamerlid Harry van der Molen. ,,Zij zullen dat niet snel toegeven, maar het kan een reden zijn om zo’n verzoek af te wijzen.”
Dat zou niet zo moeten zijn, vindt ChristenUnie-Kamerlid Stieneke van der Graaf, die samen met het CDA het initiatief nam voor het Nationaal Bergingsprogramma. Dat hoeft volgens de drie regeringspartijen geen extra geld te kosten, zolang de berging van de toestellen over een periode van 10 jaar wordt uitgesmeerd. ,,Defensie heeft ook maar een capaciteit om drie tot vijf toestellen per jaar te bergen”, stelt Van der Molen. Van der Graaf noemt het ‘een erezaak’. ,,Deze piloten zijn gesneuveld voor onze vrijheid. We hebben de kans om ze te identificeren, te herbegraven en hen zo de laatste eer te bewijzen.”
Oorlogsgraf
De Britse overheid stelt zich echter op het standpunt dat de plek van een wrak een oorlogsgraf is, dat in principe ongemoeid moet blijven. Maar daarvan wordt in de praktijk al vaak afgeweken, zegt Van der Graaf, als nabestaanden dat willen. ,,Een weiland waar mest over wordt uitgestrooid, vinden veel nabestaanden niet de meest eervolle plek. Die wens moet zwaar meewegen.”
Hoewel Dutton haar oom nooit heeft gekend, gruwt ze van het idee dat zijn stoffelijk overschot ergens in een veld ligt. ,,Ik ben zo ontzettend trots op hem. Tegenwoordig vereren we reality-tv-sterren die beroemd zijn geworden om niks. Deze militairen brachten het hoogste offer en zij worden vergeten – begraven in een akker.”
0 Comments