Door heel Nederland herinneren monumenten of gedenkstenen aan het verlies van mensenlevens ten gevolge van de luchtoorlog in de periode 1939-1945. Vaak betreft het hier vliegers of slachtoffers van bombardementen. Maar op veel plaatsen sloeg het noodlot totaal onverwacht toe, als V-wapens van hun koers raakten. Zo waren in het gehucht Koewacht bij Terneuzen de burgers op 24 februari 1945 ongetwijfeld bezig om hun bestaan weer op te bouwen, na de zware gevechten rond hun dorp bij hun bevrijding. Maar vier van hen, waaronder een kind van zeven, kwamen die dag alsnog om het leven na de inslag van een V.2. Een monument herinnert aan de negentien dodelijke slachtoffers en tientallen gewonden toen nieuwsgierige burgers een in Raalte neergekomen intacte V.2 kwamen bekijken en deze alsnog explodeerde. Tientallen inwoners van Den Haag kwamen om het leven bij mislukte lanceringen vanuit het Haagse Bos en Wassenaar; lanceringen die later ook tot het tragische bombardement op het Bezuidenhout zouden leiden. Indirect vielen er ook veel Nederlandse slachtoffers door de geallieerde aanvallen op de aanvoerroutes, zoals spoorlijnen. Zo werd Leiden hierbij in december 1944 zwaar getroffen.
V.1 in de vlucht (SGLO – Archive)De Studiegroep Luchtoorlog besteedde al eerder aandacht aan de V-wapens, onder andere door inleidingen op landelijke bijeenkomsten. Enkele leden publiceerden over aspecten van dit deel van de luchtoorlog. Maar over de gevolgen van het neerkomen van deze wapens in Nederland is nog maar weinig bekend. Na het succes van het verliesregister, waarbij we door een gezamenlijke inspanning gekomen zijn tot een vrijwel compleet beeld van alle in Nederland verloren vliegtuigen, heeft de bestuurscommissie gemeend om een dergelijke inspanning ook te gaan verrichten op het gebied van de V-wapens.
De lijst neergekomen V-wapens in Nederland zal uit de volgende elementen bestaan:
– een (tijdelijk) identificatienummer van een neergekomen V-wapen. Dit nummer blijft aan de melding gekoppeld, ook als er later in het project meldingen ‘tussen komen’ of meldingen ‘verdwijnen’. Pas aan het eind van het project worden de tijdelijke identificatienummers vervangen door ‘definitieve’ nummers. We hopen met deze nummers de discussies (in het Bulletin) en duidelijkheid een dienst te bewijzen. Er is gekozen om de volgende nummering te hanteren: V0000 (letter V gevolgd door een vier cijfercombinatie)
– de datum van een neerkomen V-wapen (hierop wordt gesorteerd, en de lijst is dus chronologisch en niet geografisch geordend). Deze wordt geschreven als (bijvoorbeeld) 44-05-28 (jaar-maand-dag). Indien niet exact bekend is welke dag het betreft wordt de notatie 44-05-28/29. Wanneer alleen de maand bekend is wordt de volgende notatie gehanteerd: 44-05-00.
– het tijdstip. Dit wordt in vier cijfers uitgedrukt met een punt tussen uur en minuten, dus (bijvoorbeeld) 13.45. We hanteren de lokale Nederlandse tijd.
– Vaststelling V.1 of V.2 (V.4). Als het niet bekend is welk V-wapen is neergekomen dan wordt V? gehanteerd;
– Plaats. We hanteren hierbij de plaatsnaam ten tijde van de Tweede Wereldoorlog.
– Provincie. Hier hanteren wij de provincie in afkorting (ZH, FR, ZL, NH etc).
– Adres/locatie. Hier meer specifieke aanduiding van de locatie waar het V-wapen is neergekomen.
Bv. Op het terrein van H. Pijnacker aan de Stoomweg
– Details van de inslag. Hier overige informatie van het neergekomen V-wapen. B.v.: Twee personen ernstig gewond en negen andere lichtgewond. De pastorie en een huis werden compleet vernield, negen huizen werden ernstig beschadigd en andere huizen hadden glasschade
– c/i: Wanneer de informatie afkomstig is van uitgebreide (primaire) bronnen zoals verslagen van de luchtbeschermingsdienst noteren wij c (=compleet) en een i (=incompleet) als er hiaten zijn in de informatie van een inslag (zoals namen van de slachtoffers en/of meer details van de schade).
Aanpak lijst neergekomen V-wapens in Nederland?
De lijst neergekomen V-wapens in Nederland zal uit 1 stap bestaan. Wij willen zoveel mogelijk informatie over neergekomen V-wapens zodat de informatie van de (meeste) inslagen compleet is.
Presentatielijst
Er is besloten om per Bulletin vier pagina’s inslagen V-wapens te publiceren vanaf februari 2011. Als in de kolom c/i (compleet/incompleet) een “i” is vermeld, dan is het belangrijk dat de SGLO leden –indien ze hierover beschikken- aanvullende informatie mailen/sturen. Indien in de c/i-kolom een “c” is genoteerd betekent dit dat er in principe voldoende informatie is van de betreffende inslag. Uw (aanvullende) informatie kunt u mailen naar v.wapens@studiegroepluchtoorlog.nl . Uiteraard zien wij graag scans of fotokopieën van primaire bronnen, zoals politierapporten of dagboeken. Er zal met regelmaat een compilatie van binnengekomen reacties in Bulletin worden opgenomen.
Uiteindelijk hopen wij de lijst met uw aller hulp te completeren, zodat naast het verliesregister ook een betrouwbare lijst met neergekomen V-wapens beschikbaar komt. Het wordt een lijst van alle leden voor ons allemaal: uw hulp is dus belangrijk. Ook kleine bijdragen zijn van harte welkom!
Resultaten V-wapen project online
Tijdens onze 75e Landelijke Bijeenkomst op 29 maart 2014 zijn de resultaten van het V-wapens in Nederland project gepubliceerd op een website. Deze is hier te vinden.