Illusies en Incidenten: De Militaire Luchtvaart en de neutraliteitshandhaving tot 10 mei 1940
Rob de Bruin, Peter Grimm, Henk Hoiting, Peter Luijten, Jaap van Vliet & Leo Zwaaf Den Haag 1988 424 pagina’s, illustraties, kaarten.

In de zeer vroege morgen van 10 mei 1940 werd niet alleen de ochtendrust van het Nederlandse volk hardhandig verstoord, maar ook de illusie die nog bij velen leefde dat onze beproefde neutraliteit het land opnieuw zou behoeden voor de verschrikkingen van een oorlog. Die oorlog woedde al vanaf 3 september 1939 om ons heen sinds Engeland en Frankrijk de wapens hadden opgenomen tegen Hitler vanwege diens brute aanval op Polen. Angstige, spannende maanden kropen voorbij vóór het Duitse offensief tegen het westen losbarstte. Het was de periode van de Algehele Mobilisatie der Nederlandse strijdkrachten. Velen zijn vergeten dat de luchtverdediging echter al vanaf april 1939 onafgebroken gemobiliseerd was wegens het naderende onheil.

Dit boek beschrijft voor het eerst gedetailleerd hoe de Nederlandse luchtverdediging midden jaren dertig vanaf de grond moest worden opgebouwd en hoe daarbij ondermeer de kans werd gemist om Hurricanes en Spitfires te kopen. Het wel en wee van de nieuwe Fokker T.5, D.21 en G.1 komen onopgesmukt aan bod, alsmede de geheime ontwikkeling van de Nederlandse radar. Maar ook wordt beschreven hoe de Militaire Luchtvaart vanaf september 1939 gewapenderhand de broze neutraliteit trachtte te verdedigen en daarbij slaags raakte met Duitse, Britse en zelfs Franse vliegtuigen. Deze incidenten worden hier grondig belicht in het kader van de luchtoorlog om ons heen waaruit de neutraliteitsschendingen voortvloeiden; per ongeluk of… opzettelijk, want ook de Duitse en Britse spionagevluchten boven Nederland worden niet vergeten.

Nauwgezet wordt aangetoond hoe gaandeweg onze neutraliteit juist door de moderne luchtoorlogsvoering een illusie geworden was. Talloze foto’s – waarvan vele nog nimmer zijn gepubliceerd – completeren het geheel.

Werkgroep Mobilisatie op 9 mei 1988 in het MLM.
Van links naar rechts: Jaap van Vliet, Rob de Bruin, Peter Grimm, minister Van Eekelen (Defensie), Peter Luijten, Henk Hoiting, Leo Zwaaf. (Foto via Peter Grimm)

Dit werk is het resultaat van tien jaar minutieus onderzoek door de Werkgroep Mobilisatie van de Studiegroep Luchtoorlog 1939-1945. Deze bestond uit Rob de Bruin, Peter Grimm, Henk Hoiting, Peter Luijten, Jaap van Vliet, Leo Zwaaf.

Geheime documenten werden voor het eerst geopend in archieven in binnen- en buitenland en talloze interviews met betrokkenen werden afgenomen. Zo ontstond een onthullende, nieuwe kijk op een belangrijk stuk historie met een grote actualiteitswaarde.